ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗ!!
ពីសម័យបារាំង មកខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥
ដែលជូនដំណើរប្រទេសខ្មែរ
ធើ្វព្យុហយាត្រា ទៅរកការប្រល័យពូជសាសន៍
ដោយ សុទ្ធ-ប៉ូលិន *ថ្ងៃទី១៨ វិច្ឆិកា
២០០៤
១៨៦៤...
នឹមនៃអាណានិគមបារាំងបានសង្កត់មកលើព្រះរាជាណាចក្រខ្មែរ និង
រាជានិយមខ្មែរ។ គួរកត់សំគាល់ថា
កាលណាប្រទេសយើងជាខ្ញុំគេ ប្រជារាស្ត្រយើងតែងទទួលរងទុក្ខវេទនា
ក្រោមអំណាចសង្កត់សង្កិននៃអាណាព្យាបាលរបស់គេ។
ប៉ុន្តែគួរកត់សំគាល់ដែរថា នឹមរបស់អាណានិគមបារាំង
មានទំងន់ដូចជាមិនធ្ងន់ធ្ងរណាស់ណាពេកទេ អស់ចំនួន
៩០ឆ្នាំមកលើប្រជាជាតិយើង
ដែលកំពុងត្រូវរងកម្មនៃសង្គ្រាមបំផ្លិចបំផ្លាញខ្លោចផ្សារ ពីប្រទេសជិតខាងពីរដែលខ្លាំងជាងយើង
គឺសៀមហើយនិងយួន។
កាលណោះមហាអំណាចបារាំងមិនមានគោលបំណងប្លន់យកទឹកដីរបស់យើងឡើយ
គ្រាន់តែយកប្រទេសយើងដាក់ទៅក្នុងរណប “អិទ្ធិពល” របស់គេប៉ុណ្ណោះ។
ប្រសិនបើយើងធ្វើការប្រៀបធៀបក្នុងការស្រមៃទៅចុះថា “មានអាណានិគមយួន រឺសៀមមកសង្កត់ ក យើងវិញ ក្នុងរយៈពេល៩០ឆ្នាំដូចគ្នានេះ
(១៨៦៤- ១៩៥៤)។ ម៉្លេះទឹកដីយើង
ជាតិខ្មែរយើងប្រហែលជាគ្មាននៅសល់អ្វីឡើយ
ក្រៅពីស្រមោលនៃប្រជាជាតិមួយ
ដែលធ្លាប់តែមានអតីតកាលដ៏សែនរុងរឿងប៉ុណ្ណោះ។
ពីព្រោះជាយូរសតវត្សមកហើយ ប្រទេសសៀមហើយនិងយួន ចេះតែសង្ខើញទន្ទ្រាន
“លេបត្របាក់” ខេត្តខ្មែរមួយម្តងៗ ទាំងសង្ខាង។ រីអែគោលបំណងចុងចប់នៃប្រទេសទាំងពីរនេះ
គឺវាតយកដីខ្មែរអោយអស់រលីងសូន្យតែម្តង រហូតដល់ទន្លេមេគង្គដែលគេទុកជាព្រំដែន។
អាណានិគមបារាំង បើទោះជាមានមុខមាត់អាក្រក់យ៉ាងណាក្តី ក៏បានមក“ចាត់ការ”ទាន់ពេលវេលាដែរ គឺមកធ្វើជា “ហ្វ្រាំង” ទប់ទល់នឹងការលោភលន់នៃ “តណ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្រយួនសៀមនេះ” កុំអោយសំរេចគោលបំណងទៅបាន។ អុទាហរណ៍យ៉ាងច្បាស់ក្រលែត គឺគ្រាន់តែបារាំងទន់ដៃភ្លាមកាលណានៅលើឆាកអន្តរជាតិ (ដូចពេលចាញ់សង្គ្រាមចំពោះប្រទេស អាល្លឺម៉ង់និងជប៉ុនក្នុងឆ្នាំ១៩៤០) ប្រទេសខ្មែរក៏ត្រូវសៀមកាត់យកខេត្តបាត់ដំបងនិងខេត្តសៀមរាប ទៅធ្វើជាខេត្តរបស់ខ្លួនមួយរំពេជ។ សៀមប្រគល់ខេត្តទាំងពីរ នេះមកខ្មែរយើងវិញ (១៩៤៦) ដោយសារតែការទាល់ច្រកព្រោះហេតុបានធ្វើនយោបាយខុស ក្នុងប្រការបានចូលដៃចូលជើងជាមួយជប៉ុន ដែលចាញ់សង្គ្រាមលោកលើកទី២។ អុទាហរណ៍មួយទៀត គ្រាន់តែបារាំងទន់ដៃច្បាំងចាញ់យៀកមិញនៅឌៀនបៀនហ្វូ- យួនយៀកមិញក៏ចាប់ផ្តើមរាតត្បាតវាយ លុកចូលមកក្នុងខេត្តក្រចេះនិងស្ទឹងត្រែងយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ (ឆ្នាំ១៩៥៤) ប៉ុន្តែពុំបានសំរេច ដោយសារស្តេចខ្មែរកំពុងមាន ប្រជាប្រិយភាពផង ដោយសារការគាបសង្កត់នៃពិភពលោកផង ដោយសារទ័ពយៀកមិញនៅទន់ខ្សោយផង (កងទ័ពយួនកុម្មុយនិស្តវាយប្រហារស្រុកខ្មែរម្តងទៀតដោយចំហ បន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍១៨មិនា១៩៧០ នៅទីបំផុតក៏វាតយកស្រុកខ្មែរកាន់កាប់ជាទីបង្ហើយនៅក្នុង ឆ្នាំ១៩៧៩)។
អាណានិគមបារាំង បើទោះជាមានមុខមាត់អាក្រក់យ៉ាងណាក្តី ក៏បានមក“ចាត់ការ”ទាន់ពេលវេលាដែរ គឺមកធ្វើជា “ហ្វ្រាំង” ទប់ទល់នឹងការលោភលន់នៃ “តណ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្រយួនសៀមនេះ” កុំអោយសំរេចគោលបំណងទៅបាន។ អុទាហរណ៍យ៉ាងច្បាស់ក្រលែត គឺគ្រាន់តែបារាំងទន់ដៃភ្លាមកាលណានៅលើឆាកអន្តរជាតិ (ដូចពេលចាញ់សង្គ្រាមចំពោះប្រទេស អាល្លឺម៉ង់និងជប៉ុនក្នុងឆ្នាំ១៩៤០) ប្រទេសខ្មែរក៏ត្រូវសៀមកាត់យកខេត្តបាត់ដំបងនិងខេត្តសៀមរាប ទៅធ្វើជាខេត្តរបស់ខ្លួនមួយរំពេជ។ សៀមប្រគល់ខេត្តទាំងពីរ នេះមកខ្មែរយើងវិញ (១៩៤៦) ដោយសារតែការទាល់ច្រកព្រោះហេតុបានធ្វើនយោបាយខុស ក្នុងប្រការបានចូលដៃចូលជើងជាមួយជប៉ុន ដែលចាញ់សង្គ្រាមលោកលើកទី២។ អុទាហរណ៍មួយទៀត គ្រាន់តែបារាំងទន់ដៃច្បាំងចាញ់យៀកមិញនៅឌៀនបៀនហ្វូ- យួនយៀកមិញក៏ចាប់ផ្តើមរាតត្បាតវាយ លុកចូលមកក្នុងខេត្តក្រចេះនិងស្ទឹងត្រែងយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ (ឆ្នាំ១៩៥៤) ប៉ុន្តែពុំបានសំរេច ដោយសារស្តេចខ្មែរកំពុងមាន ប្រជាប្រិយភាពផង ដោយសារការគាបសង្កត់នៃពិភពលោកផង ដោយសារទ័ពយៀកមិញនៅទន់ខ្សោយផង (កងទ័ពយួនកុម្មុយនិស្តវាយប្រហារស្រុកខ្មែរម្តងទៀតដោយចំហ បន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍១៨មិនា១៩៧០ នៅទីបំផុតក៏វាតយកស្រុកខ្មែរកាន់កាប់ជាទីបង្ហើយនៅក្នុង ឆ្នាំ១៩៧៩)។
កំហុសរបស់អាណានិគមបារាំង
ដែលបានមកកាន់កាប់ប្រទេសខ្មែរជិតមួយសតវត្ស
គឺគេពុំបានអនុញ្ញាតអោយប្រជាជាតិខ្មែរ
មានកំលាំងរឹងប៉ឹងសោះឡើយពីព្រោះពួកគេបានជួយតែខាងយួនតែប៉ុណ្ណោះទោះខាងផ្លូវរដ្ឋបាលក្តី
ទោះខាងផ្លូវសេដ្ឋកិច្ចក្តី (កំហុសអនុញ្ញាតអោយយួនត្រួតក្បាលខ្មែរនេះ
ក៏បានបន្តរហូតមកដល់អាមេរិកាំងទៀតរហូតដល់រជ្ជកាលរបស់លោកនិចសុន)។
ជាហេតុបណ្ដាលអោយខ្មែរដែលទន់ខ្សោយ នៅតែមានលក្ខណៈទន់ខ្សោយជារៀងដរាប
របៀបជាមនុស្សពិការ
(ដោយគេបន្តក់តែទឹកសន្សើមអោយរស់នៅផ្តឹកៗតែប៉ុណ្ណោះ
ធ្វើសាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាលបានមួយ, សង់សាលារៀនតូចតាចបាន៤-១០,
សង់ស្ពាន៤-១០, សាងផ្លូវជាតិ៤-១០)
រី អែយួនជាប្រជាជាតិខ្លាំង គេធ្វើអោយរឹតតែខ្លាំងសំបើមមែនទែន
សំរាប់តែ“ស្រវាក្តោប”យកស្រុកខ្មែរយើងនិងស្រុកលាវ ពេលបារាំងចេញផុតទៅ។
ឆ្នាំ១៨៦៤... ការដាក់ព្រះរាជាណាចក្រខ្មែរក្នុងអំណាចការពាររបស់អាណានិគមបារាំង
ក្រោមសំនូមពររបស់ស្តេចខ្មែរ
ព្រោះសៀមហើយនិងយួនសង្ខើញយកដីខ្មែរខ្លាំងពេក។
ថ្ងៃទី១៧ មិថុនា ១៨៨៤...ការបង្ខំអោយព្រះបាទនរោត្តមប្រគល់អំណាចពិតប្រាកដទៅបារាំង។
ក្នុងរាត្រីនោះ (វេលាម៉ោង១០យប់)
បារាំងបានយកកប៉ាល់ចំបាំងមួយមកសំចតនៅមុខវាំងតែម្តង
រួចហើយអិស្សរជនបារាំងម្នាក់លោក Thomson តំណាងរដ្ឋការអាណានិគម ហែរហមដោយទាហានថ្មើរជើងមួយក្រុម
បានដើរសំដៅចូលទៅក្នុងវាំង រហូតដល់មាត់ទ្វារដំនេករបស់ស្តេច។
គេដាស់ស្តេចអោយតើនឡើង ព្រមទាំងបង្ខំអោយព្រះរាជាចុះហត្ថលេខា “ស៊ីញ៉េ” សន្ធិសញ្ញា (Convention) ដែលយល់ព្រមប្រគល់អំណាចពិតប្រាកដទៅបារាំង
គឺអំណាចរដ្ឋបាល, យោធា, សេដ្ឋកិច្ច,
តុលាការ ចំនែកស្តេចគ្រាន់តែស្ថិតនៅជា “និមិត្តរូប” នៃអំណាចទូទៅតែប៉ុណ្ណោះ
គឺឋិតនៅពីលើអំណាចអ្វីៗទាំងអស់ប៉ុន្តែគ្មានអំណាចអ្វីទាំងអស់។ ស្តេចនរោត្តមក៏បានសុខចិត្តចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញា
“នៃការកាត់ដៃកាត់ជើងខ្លួនអែងប្រគល់អោយគេ” គឺមកពីទ្រង់ឋិតនៅក្រោមការគំរាមកំហែងនៃចំពុះទុង។
បារាំងបានធ្វើអោយស្តេចសង្កេតមើលថា បើព្រះអង្គមិនយល់ព្រម “អោនក្បាល” ទេ គេនឹងចាប់ព្រះអង្គញាត់ទ្រុងដូចស្វា
ហើយដឹកនាំតាមកប៉ាល់ ដែលសំចតនៅមុខវាំងនោះ តំរង់ឆ្ពោះទៅទីដៅមួយដែលគេពុំបានប្រាប់ជាមុន។
ម៉្យាងវិញទៀតបារាំង សំដែងអោយដឹងថា រឿងមួយដ៏សំខាន់បំផុត
គឺសូមព្រះអង្គកុំព្រួយបារម្ភពីរឿងខ្វះស្តេចសោយរាជ្យស្នង។
ពីព្រោះបើអត់ពីព្រះបាទនរោត្តមទៅ ក៏វានៅសល់មហាអុបរាជមួយអង្គទៀត
(ដែលដើរការ៉េការ៉ានៅក្បែរៗនោះ) ហាក់ដូចជាចង់សួរថា “អស់លោកត្រូវការរូបខ្ញុំទេ” ហើយដែលពុំមែនជានរណាក្រៅពីព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ ដែលទ្រង់ច្បាស់ជាពុំមែនជាស្តេចរឹងរូសទាល់តែសោះ
ពោលគឺកន្លែងទំនេរ មានអ្នកប្រចាំការរង់ចាំយកស្រេចទៅហើយ ។ ពេលនោះទេដឹង
ដែលទំនាស់ក្តៅងំយូរយារឆ្នាំមកហើយ រវាង “ស្តេចបង” និង “ស្តេចប្អូន” ពាក់កណ្ដាលក្លាយទៅជាការ“ស្អប់ខ្ពើមស្លាប់រស់” តរហូតមកដល់កូនចៅ
? ( Cris tallisation de la haine) ។
ព្រះបាទនរោត្តមក៏ចុះហត្ថលេខាប្រគល់អំណាចអោយបារាំង ក៏ប៉ុន្តែ“ស្តេចដែលមានលក្ខណៈគ្រាន់តែជានាមនេះ” នៅមានមុខងារជាមគ្គុទ្ទេសនៃសាសនា គឺព្រះពុទ្ធសាសនាទាំងពីរគណៈ
“មហានិកាយ និង ធម្មយុត្តិ” ដែលមានអិទ្ធិពលដ៏ខ្លាំងក្លា
លើ “បេះដូង”លើចិត្តថ្លើមនៃប្រជារាស្ត្រទូទៅ
គឺកំលាំង“ជំនឿ” កំលាំង“ទ្រឹស្តីនយោបាយ” រឺអុត្តមគតិ, កំលាំង “មនោគមវិជ្ជា” នៃប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូលនាសម័យនោះ។
ដូច្នេះហើយបានជាស្តេចនរោត្តមដែលបាត់បង់អំណាចរលីងរបៀបជា “អ្នកនយោបាយពិការ” នៅអាចទាក់ទង ហើយនិងបំបះបំបោររាស្ត្រ
ប្រឆាំង នឹង បារាំងជាសំងាត់ តាមខ្សែរយៈនៃអ្នកតំណាងសាសនា។
អុទាហរណ៍ការ បះបោររបស់អាចារ្យស្វា និង
ពោធិកំបោរក៏ត្រូវស្តេចបើកដៃពីរាជវាំងទៅដែរ
ដែលជាទម្លាប់មួយរបស់ពូជនរោត្តម
រហូតមកដល់ព្រះករុណាព្រះបាទនរោត្តម-សីហនុ។
ឆ្នាំ១៩០៤... មរណភាពរបស់ស្តេចនរោត្តម និងការចាប់ផ្តើមនៃរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្តិ
(១៩០៤-១៩២៧) ។ តាំងពីពេលនោះមកមានការចុះសំរុងគ្នាជាខ្លាំង
រវាងបារាំងអាណានិគម និង ស្តេចខ្មែរ
ដែលជាហេតុអោយមានការចាប់ផ្តើមនៃការស្អប់ខ្ពើម ពីសំណាក់បញ្ញាជនខ្មែរ
និងពួកអ្នកជាតិនិយម ទៅលើមែកធាងស៊ីសុវត្ថិ ដោយមានការចោទថា
ពូជស៊ីសុវត្ថិ ពុំមែនជាអ្នកស្នេហាជាតិដូចពូជនរោត្តមទេ។
ជាការពិតស្តេចនរោត្តម
ច្រើនមានការលំអៀងទៅប្រទេសសៀមពីព្រោះនៅពេលដែលព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជ្យ
(១៨៦០) ទ្រង់បានទទួលលំពែងតាឆាយ
(និមិត្តរូបនៃការកាន់កាប់រាជសម្បត្តិខ្មែរ) ពីប្រទេសសៀម។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ មានមន្ត្រីសៀម ដែលមានដើមកំនើតជាជាតិម៉ុងហ្គោល
បានមកណែនាំព្រះអង្គអោយថ្វាយបង្គំទៅទិសខាងលិច
(ក្នុងប្រការនាំសួយសារអាករ ទៅថ្វាយព្រះចៅសៀម)
ក៏ប៉ុន្តែដោយពួកភ្នាក់ងារបារាំងមិនបានយល់ព្រម
កិច្ចការនេះក៏ពុំបានសំរេច។
ចំនែកព្រះចៅស៊ីសុវត្ថិវិញ ទំនងជាមានម្តាយយួន ដែលជាកូនចៅតពូជរបស់ស្តេចស្រីកូជិនស៊ិន)
មានការលំអៀងទៅប្រទេសយួនយ៉ាងខ្លាំង (គួរជ្រាបថាយួនហើយនិងសៀម
ជាតំនពូជរបស់ពួកម៉ុងហ្គោលដែលនៅក្នុងពង្សាវតារពិភពលោក
គឺជាពួកវាទទឹកដីនិយម ហើយនិងជាពួកប្រល័យពូជសាសន៍)។
ជាពិសេសនៅពេលដែលព្រះចៅស៊ីសុវត្ថិឡើងគ្រងរាជ្យ នៅក្នុងរូបថតរក្សា
ជាផ្លូវការ គេឃើញរូបព្រះអង្គម្ចាស់មុនីវង្សឈរនៅខាងស្តាំនៃព្រះរាជបល្ល័ង្ក
ចំនែកនៅខាងឆ្វេងវិញ គេឃើញវត្តមានរបស់ស្តេចយួនម្នាក់
ចេះភាសាបារាំងស្ទាត់បន្លំខ្លួនធ្វើជាថីបកគឺសម្ដេចចៅហ្វាវាំងជួន។
រាងគាត់សង្ការដូចស្តេចម៉ុងហ្គោល។ ជននេះដើរតួជា អាជ្ញាកណ្ដាល
រវាងរដ្ឋការអានានិគមបារាំង ហើយនិងស្តេចខ្មែរ។ ដូច្នេះទៅ
ដោយមានវរជនកំពូលយួនម្នាក់ មកត្រួតត្រាវាំងខ្មែរទៅហើយ
ប្រទេសខ្មែរត្រូវមានខួរក្បាលយួនដោយមិនដឹងខ្លួន។
ដោយសារអំនាចរបស់អានានិគមបារាំង និង របស់អុត្តមមន្ត្រី (ក្បត់)វាំងជួន
គេឃើញមានវរមន្ត្រី និង អុត្តមមន្ត្រីយួនជាច្រើន
មកបង្កប់ខ្លួននៅក្នុងវិស័យសំខាន់ៗនៃប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរដ្ឋបាល
ក្នុងកងទ័ព ក្នុងឃ្លាំងប្រាក់ក្នុងស្ថាប័ននៃព្រះពុទ្ធសាសនា។
ទៅថ្ងៃក្រោយទៅ គេឃើញមានចៅហ្វាយខេត្តនិងមេទ័ពខ្មែរ
ដែលសុទ្ធសឹងជាជនជាតិយួនបង្កប់ខ្លួន មានឈ្មោះថា ញ៉ឹក-ជូឡុង, អ៊ិន-តាំ, សុស្តែន-ហ្វែរណង់ដែស,
ហ៊ូ-ហាំងស៊ីន, សេក-សំអៀត ៘ និង ៘
នៅក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរគេបានឃើញសកម្មភាពដ៏សំខាន់បំផុតរបស់មេទ័ពខ្មែរ
សុស្តែន-ហ្វែរណង់ដែស
គឺការបូកផ្គុំមកនៅត្រឹមរត់ពន្ធស្រាចូលក្រុងភ្នំពេញ, ការបើកបនល្បែងនៅផ្ទះរបស់ខ្លួន
និងការដឹកស្បៀងព្រមទាំងអាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌទៅអោយខ្មាំងយួននៅចំការកៅស៊ូជប់
ព្រមទាំងដឹកកៅស៊ូត្រលប់មកវិញយកមកលក់អោយបារាំង។
ដូច្នេះហើយបានជាគេឃើញ អ្នកស្មោះត្រង់នឹងជាតិចេះតែស្លាប់
(យុត្តិវង្ស, អៀវ-កើស, សេង-ស៊ុនថៃ)
ចំនែកមនុស្សខិលខូចវិញ ចេះតែឡើងបុណ្យសក្តិតាមជើងខោ។
នៅសម័យសាធារណរដ្ឋ សូម្បីតែជាងប៉ះកង់ក៏បានពាក់សក្តិបួនដែរ...
ឆ្នាំ១៩២២ កំណើតរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម-សីហនុ។ ស្តេចទេវរាជចុងក្រោយនៃពូជវង្សវរ្ម័ននៅក្រុងអង្គរ
(គស១២៩៦) មានឈ្មោះថាព្រះសីហនុរាជ រឺស្តេចពាល ជាស្តេចដែលបានត្រូវស្លាប់
នឹងលំពែងរបស់តាជ័យ រឺតាត្រសក់ផ្អែម។ ដូច្នេះនៅក្នុងចំណោម
ពួកអ្នកប្រាជ្ញ ពួកព្រាហ្មណ៍បុរោហិត ពួកសម្ដេចសង្ឃដែលនៅជុំវិញគ្រួសារស្តេចនរោត្តមក៏មានជនជាតិយួនបង្កប់ខ្លួនដែរ
ដោយព្រោះគេអាចមើលឃើញគោលបំណងដ៏ខ្មៅងងិតរបស់ជនជាតិយួន
ពោលរៀបចំយ៉ាងណាអោយស្តេចនរោត្តម-សីហនុ (សីហនុរាជ្យទី២)
ក្លាយទៅជាស្តេចពាល និងបង្កើតកល្លិយុគនៅក្នុងប្រទេសខ្លួនអែង
រហូតដល់ភ្លើងឆេះកល? ដូចគ្នានឹងសម័យ
រលត់រលាយនៃក្រុងអង្គរ ក្រោមសីហនុរាជ្យទី១ដែរ។
អ្នកតំណាងពូជនរោត្តមម្នាក់ ដែលមានប្រាជ្ញាឈ្លាសវៃ ទ្រង់នរោត្តម-យុគន្ធរ
(ជីតាខាងឳពុករបស់នរោត្តម-សីហនុ)
បានទៅតវ៉ាចំពោះអំពើអយុត្តិធម៌នៃអានានិគមបារាំង
រហូតដល់រដ្ឋធានីបារាំងតែម្តងគឺក្រុងបារីស។
ទ្រង់មិនត្រឹមតែមិនបានឡើងសោយរាជ្យប៉ុណ្ណោះទេ
ព្រះអង្គថែមទាំងត្រូវបារាំងនិរទេសចោលអោយទៅស្លាប់នៅស្រុកសៀមថែមទៀតផង។
ថ្ងៃក្រោយមក
មនោសញ្ចោតនាស្នេហាជាតិនៃពួកអ្នកចេះដឹងខ្មែរក៏បានចងភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និទ្ធបំផុត
ជាមួយនឹង“មែកធាងនរោត្តម” ។ ឧទាហរណ៍ការជិតស្និទ្ធនៃក្រុមតស៊ូប្រឆាំងបារាំង មានលោកសឺង
ង៉ុកថាន់, ប៉ាជ-ឈឺន, ស៊ឹម- វ៉ារ, ព្រះគ្រូអាចារ្យហែម-ចៀវ
ជាមួយនឹងព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម-សុរាម្រិតនិងភរិយារបស់ទ្រង់
ព្រះម្ចាស់ក្សត្រី(ស៊ីសុវត្ថិ) កុសុមៈនារីរ័ត្ន
(ព្រះបិតានិងមាតារបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ម៉ាប់)
ជាហេតុញ៉ាំងអោយព្រះអង្គម្ចាស់អធិបតីស៊ីសុវត្ថិ-មុនីរេត
ត្រូវរបូតរាជសម្បត្តិ និង
អោយមានរជ្ជកាលនៃព្រះបាទនរោត្តម-សីហនុវរ្ម័ន។
ឆ្នាំ១៩៦៧... លោកស៊ឹម-វ៉ារ បាននិយាយប្រាប់ខ្ញុំថា
“សម្ដេចសីហនុចំជាអយុត្តិធម៌ខ្លាំងណាស់ លោកចេះតែចោទអ៊ុំថា
ជាពួកសឺង-ង៉ុកថាន់ ដើម្បីយកអ៊ុំទៅសំលាប់។ ក៏ប៉ុន្តែ ពុកម្តាយរបស់សម្ដេចសីហនុ
ក៏ជាពួកសឺង-ង៉ុកថាន់ដែរ។ កាលសម័យបារាំងលោកសឺង-ង៉ុកថាន់, លោកប៉ាជ-ឈឺន ហើយនិងអ៊ុំ
ទៅប្រជុំបាយទឹកនៅផ្ទះមហាក្សត្រីយានីរៀងរាល់អាទិត្យ
ដើម្បីរកមធ្យោបាយ ទប់ទល់នឹងបារាំង។ ជួនពេលខ្លះសម្ដេចសីហនុដែលនៅជាកូនក្មេង
ចេញមកខ្លួនទទេ កាន់ខ្លុយមួយមកផង
ហើយត្រូវមហាក្សត្រីយានីដេញអោយចូលទៅក្នុងវិញ”។
ឆ្នាំ១៩២៧ មរណភាពរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទស៊ីវត្ថិ និងការចាប់ផ្តើមរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស។
ចៅហ្វាវាំង ជួន បានប្រើមធ្យោបាយអោយស្តេចអង្គនេះ
ទៅជាឆ្គួតឡប់សតិដោយបុព្វហេតុសេចក្តីទោមនស្សល្វីងជូរចត់នឹងរដ្ឋការបារាំង
ដែលជួយស្ទួយតែជនជាតិយួន ហើយបន្តុះបង្អាប់តែជនជាតិខ្មែរ។ មន្ត្រី
(យួនបង្កប់ខ្លួន) ជាច្រើននាក់ធ្វើអោយស្តេចឆ្គួតនឹងតណ្ហា
ដោយយកប្រពន្ធខ្លួនអែងទៅថ្វាយស្តេច តាមពិតច្រើនតែជាស្រីពេស្យាយួន
រួចហើយស្តេចក៏ចែកដីធ្លីទៅអោយស្រីយួននោះ
ដែលឡើងចាងជាងចៅហ្វាយស្រុកទៅទៀត។ មន្ត្រីយួនក្នុងវាំងបានណែនាំអោយស្តេចទាស់ជាមួយព្រះសង្ឃ
ហើយទ្រង់ដើរ ជេរប៉ាតណាប៉ាណី ហើយនិងខោកក្បាលព្រះសង្ឃតាមផ្សារផ្សោរ
រួចហើយពួកគេនាំគ្នាហៅស្តេចថា “អាចំកួតហ្លួង”។ ឆ្នាំ១៩៤០ បារាំងធ្វើសង្គ្រាមចាញ់អាល្លឺម៉ង់ណាស៊ីអ៊ីត្លែរនិយម
ចំនែកប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ក្រោមអិទ្ធិពលនៃជប៉ុនហ្វាស៊ីសយោធានិយម។
សៀមដែលធ្វើបក្សសម្ព័ន្ធជាមួយនឹងជប៉ុន ក៏បានកាត់ខេត្តខ្មែរពីរ
បាត់ដំបង និង សៀមរាបទៅធ្វើជាខេត្តរបស់ខ្លួន។
ជាដើមហេតុអោយព្រះករុណាព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្សប្រឈួនយ៉ាងធ្ងន់ រត់ទៅពួនសំងំនៅព្រះរាជដំណាក់ភ្នំបូកគោរហូតដល់ស្លាប់។
ប៉ុន្តែតាមប្រភពច្បាស់ការណ៍
(ព្រះរាជបំរើសម័យហ្លួងមុនីវង្សម្នាក់បាននិយាយរឿងរ៉ាវទាំងអស់នោះប្រាប់ខ្ញុំ)
ហ្លួងមុនីវង្សបានចូលមរណភាព ដោយសារយួនធ្វើឃាត។ កាលសម័យនោះ ហ្លួងចូលចិត្តបើកឡានផ្លិត
(ស៊ីត្រូអែនខ្មៅ) ធ្វើដំណើរតែម្នាក់អែង ទៅជក់កញ្ឆា
នៅផ្ទះអ្នកស្រុកម្នាក់នៅខេត្តកំពត។ ព្រឹកថ្ងៃមួយ
ស្រាប់តែគេរកឃើញខ្មោចព្រះកូណានៅផ្ទះអ្នកស្រុកខាងលើនេះ។
ដើម្បីចៀសវាងពាក្យនិន្ទា គេក៏បិទបាំងរឿងអាស្រូវទាំងប៉ុន្មាន
ហើយក៏ដឹកខ្មោចព្រះកូណាទៅដំកល់នៅភ្នំបូកគោ។
ដូច្នេះយួនបានបំពុលហ្លួងមុនីវង្ស (គឺដោយហេតុថា រឿងអ្វីៗ
ក៏វាមិនកំបាំងភ្នែកវាំងជួនដែរ) ព្រោះពេលវេលាបានមកដល់ហើយ ដើម្បី
អោយស្តេចពាល “សីហនុ” ឡើងគ្រងរាជ្យស្វែងទៅរកសភាពអន្តរក័ប្ប។
ឆ្នាំ១៩៤១ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្សចូលទិវង្គត។ ការចាប់ផ្តើមរជ្ជកាលនៃព្រះករុណានរោត្តម-សីហនុ
ក្នុងអសន្តិសុខដោយ បារាំងទន់ដៃ
ព្រមទាំងមានការរាតត្បាតពីមហាអំណាចអាស៊ីជំនាន់ថី្ម គឺពួកហ្វាស៊ីសជប៉ុន។
គួរកត់សំគាល់ថា ពេលស្តេចសីហនុឡើងគ្រងរាជ្យ
ព្រះរាជបំរើ (យួនបង្កប់ខ្លួន) មានការធ្វេសប្រហែស.ភ្លេចបិទបង្អួច
ជាហេតុបណ្ដាលអោយមានខ្យល់ចូល ធ្វើអោយរលត់ភ្លើងទៀនជ័យ
ដែលគេតំរូវអោយឆេះចំនួនបីយប់បីថ្ងៃ។ ម្ចាស់ក្សត្រីកុសុមៈ ម្តាយរបស់សម្ដេចសីហនុ
មានការភ័យតក់ស្លុតតក្កមា
ពីព្រោះបើកាលណាភ្លើងទៀននេះរលត់មុនថ្ងៃកំនត់តាមជំនឿដុះស្លែក្នុងព្រះរាជវាំង
(ដែលយួនជាអ្នកបង្កើត) ក្នុងរាជ្យស្តេចអង្គនេះ
នឹងមានកើតកល្លិយុគដ៏មហាកាចសាហាវ ដែលនឹងបណ្ដាលអោយប្រជារាស្ត្ររងទុក្ខវេទនា
ស្លាប់ព្រាត់ប្រាស់ឈាមហូរដាបពោះដំរី។
ឆ្នាំ១៩៤២... ក្រុមអ្នកជាតិនិយម (មានជាពិសេសគឺក្រុមព្រះសង្ឃបដិវត្តន៍
ក្រោមការដឹកនាំនៃព្រះគ្រូអាចារ្យហែម-ចៀវ
ដែលមានអ្នកនយោបាយសឺង-ង៉ុក ថាន់ និង ប៉ាជ-ឈឺននៅពីក្រោយខ្នង)
ធ្វើបាតុកម្មបះបោរប្រឆាំងនឹងបារាំងដោយបានវាយអ្នកតំណាងជាន់ខ្ពស់ Résident supérieur នឹងឆ័ត្រព្រះសង្ឃបែកក្បាលចេញឈាម។
កិត្យានុភាពរបស់បារាំងធ្លាក់ខ្សោយដល់បាតដាល។
បើយើងរត់លឿនស្លេវទៅមុខប្រឆាំង នឹង ពន្លឺថ្ងៃ
យើងមិនអាចមើលឃើញស្រមោលខ្លួនអែង រឺ ស្រមោលនៃសេចក្តីពិតនោះបានឡើយ។
ក៏ប៉ុន្តែបើយើងមើលត្រលប់ថយក្រោយវិញ ជួនកាលយើង នឹង
អាចក្រលេកឃើញស្រមោលនៃព្រាយបិសាចតែម្តង។ តាមពិតបាតុកម្មបះបោរប្រឆាំង
នឹង បារាំងនេះ ពុំមែនជាលក្ខណៈនៃសេចក្តីស្នេហាជាតិនោះទេ
តែជាកំហុសនយោបាយមួយដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ។
តាមពិតអ្នកនយោបាយស្នេហាជាតិរបស់យើង ព្រមទាំងព្រះសង្ឃរបស់យើង
បានធ្លាក់ក្នុងកលអុបាយរបស់យួន ពីព្រោះថាកាលសម័យនោះ
បារាំងអាណានិគមដើរតួ ជាអាជ្ញាកណ្ដាល រវាងខ្មែរយើងហើយ និង យួនអណ្ណាម។
បើព្រះសង្ឃខ្មែរ វាយអាជ្ញាជាន់ខ្ពស់បារាំងអោយបែកក្បាលទៅហើយ
តើធ្វើម្តេច នឹង បារាំងប្រគល់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមមកអោយយើងវិញ ?
។ ក្នុងប្រការនេះ យួនវាប្រើខ្មែរអោយដាំបាយ លុះដល់បាយឆ្អិន
វាចាំតែលោតចូលស៊ីតែម្តង។ កាលសម័យនោះ បើអុបមាជប៉ុន ឈ្នះបារាំង
ជប៉ុននឹងកាត់ទឹកដីខ្មែរ បាត់ដំបង និង សៀមរាបទៅអោយសៀមជាស្ថាពរ។
ក៏ប៉ុន្តែបើបារាំងឈ្នះជប៉ុនវិញ យើង នឹង ត្រូវបាត់បង់ទឹកដីខាងកើត
ដោយសារតែកំហុសព្រះសង្ឃដែលធ្វើនយោបាយ។
ថ្ងៃ៩ មិនា ១៩៤៥.. រដ្ឋប្រហាររបស់លោកសឺង ង៉ុកថាន់ ដណ្ដើមអំណាចពីបារាំង
ដោយតែងតាំងខ្លួនលោកជារដ្ឋមន្ត្រីទី១
យោងតាមព្រះរាជក្រមតែងតាំងពីព្រះករុណា។
សមាសភាពដ៏ចំលែកនៃរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកសឺង-ង៉ុកថាន់ នៃថ្ងៃទី១៤
សីហា១៩៤៥ គឺ សឺង-ង៉ុកថាន់ រដ្ឋមន្ត្រីទី១ និង
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនរោត្តម-ម៉ុងតាណា កសិកម្ម, ស៊ុម-ហៀង ក្រសួងមហាផ្ទៃ, វ៉ារ-កាមែល ក្រសួងធម្មការ, ប៉ាជ-ឈឺន
ក្រសួងផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈ, ពីទូ-ដឺម៉ុងតេរ៉ូ
ក្រសួងយុត្តិធម៌, ឃឹម-ទិត ក្រសួងការពារជាតិ
សុខាភិបាល សាធារណការ, ញ៉ឹក-ជូឡុង សេដ្ឋកិច្ចជាតិ,
ប៉ែន-នុត ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ។
ការដែលគួរអោយព្រឺក្បាលបំផុត គឺមានកុង្ស៊ីយួន
បង្កប់ខ្លួនយ៉ាងតិចក៏៥នាក់ (វ៉ារ-កាមែល, ឃឹម-ទិត,
ញ៉ឹក-ជូឡុង, ពិទូ-ដឺម៉ុងតេរូ, ប៉ាជ-ឈឺន) ដែលណែនាំលោកសឺង-ង៉ុកថាន់ អោយប្រឆាំងបារាំង
រួចហើយទៅណែនាំបារាំងអោយមកចាប់លោកសឺង-ង៉ុកថាន់វិញ។ ជនទាំងនេះ
គឺសុទ្ធសឹងតែជាពួកភ្នាក់ងារបារាំងទេតើ ! ។
ឆ្នាំ១៩៤៦... កំណើតនៃរបបរាជាសភានិយម។ គឺជាឆ្នាំនៃការបង្កើតគណបក្សនយោបាយជាលើកដំបូងបំផុត
គឺឆ្នាំកំនើតនៃសម្បជញ្ញៈជាតិ និងជោគជ័យនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ
ទៅលើព្រះរាជា និង ទៅលើបារាំងអានានិគម។
ឆ្នាំ១៩៤៧... ឆ្នាំនៃកិត្យានុភាពកំពូលរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ដែលបានតុបតែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ក្រោមការដឹកនាំរបស់ទ្រង់ស៊ីសុវត្ថិ-យុត្តិវង្ស (Docteur Es-Sciences)។
ជាឆ្នាំដ៏ល្បីរបស់ស្តេចបញ្ញវ័ន្តអាយុខ្លីនេះ ព្រមជាឆ្នាំចប់ផង
(ពីព្រោះទ្រង់កើតរបេង) តាមពិតទ្រង់យុត្តិវង្ស
បានត្រូវលោកយែម-សំបូរ (ទ្រឿង-មិញយ៉ាងបង្កប់ខ្លួន)
ដែលជាលេខាធិការពិសេស (S.p.) របស់ទ្រង់ដាក់ថ្នាំបំពុលអោយស្លាប់។
ក៏ប៉ុន្តែយួនបានធ្វើប្រជារាស្ត្រខ្មែរមើលឃើញថា ជាបារាំងទៅវិញ
ដែលជាអ្នកពិឃាតស្តេចចេះដឹង (យុត្តិវង្ស) ហើយលើកស្តេចបន្តុបល្ងង់ខ្លៅអោយឡើងបុណ្យជារៀងដរាប។
នៅក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះយួនក៏ធ្វើ
អោយភ្នែកបារាំងមើលមកខ្មែរឃើញជាសាសន៍ល្ងង់ខ្លៅ
ល្មមតែបាត់បង់ទឹកដីរបស់ដូនតា
អោយឃើញថាការវាតទឹកដីខ្មែរពីសំណាក់យួនអណ្ណាម គឺជាគោលបំណងរបស់ព្រះជាម្ចាស់។
ឆ្នាំ១៩៤៩...
ការចោលគ្រាប់បែកពិឃាតលោកអៀវ-កើស
ប្រធាននៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ពីសំណាក់មេប៉ូលិស មានឈ្មោះថា
សេង-ទិព្វ (ដែលមានអែកអុត្តមយ៉ែម-សំបូរ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី
អតីតសមាជិកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យម្នាក់ ជាអ្នកបង្គាប់បញ្ជា)។
គួរជ្រាបថា លោកយ៉ែម-សំបូរនេះ
បានធ្វើរដ្ឋប្រហារប្រឆាំងនឹងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ហើយបាន
បង្កើតរដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការមួយប្រូបារាំង។ កាលណោះ
ក្រុមនិស្សិតខ្មែរបានបង្កើតពាក្យស្លោកថា “មាស-សាអែម, យ៉ែម-សំបូរ
បើកកាស៊ីណូបិទវិទ្យាល័យ ហ៊ុយ-ម៉ោងៗ” ។ តាំងពីថ្ងៃនោះមក គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យស្រុតចុះរហូត
ចំណែកព្រះករុណា នរោត្តម-សីហនុក៏ឡើងប្រជាប្រិយភាព រហូតដល់ជាកំពូលវិរបុរសទល់ថ្ងៃ១៨មិនា
១៩៧០។
តាមពិតគេសំលាប់លោកអៀវ-កើស ពីព្រោះលោកប្រធានរដ្ឋសភានេះ
មិនព្រមចុះហត្ថលេខាលើលក្ខន្តិកៈនៃផែនទីអិណ្ឌូចិនថ្មី
ដែលកាត់កម្ពុជាក្រោមទៅអោយយួន។
គេធ្វើអោយព្រះកូណាសីហនុឡើងប្រជាប្រិយភាព
ក៏ដើម្បីអោយទ្រង់ស៊ីញេទៅលើ លក្ខន្តិកៈថ្មី របស់បារាំងនេះ
ជំនួសលោកអៀវ-កើស។ ព្រះករុណាជាស្តេចពាលល្ងង់ខ្លៅពិតមែន
ជាស្តេចឈ្លក់វរង្វងនឹងកាមតណ្ហា
ក៏ប៉ុន្តែព្រះអង្គត្រូវអមដោយគ្រូពីរនាក់ ដែលសុទ្ធតែជាអ្នកចេះដឹង
គឺលោកហ៊ុយ-គន្ធុល ហើយនិងលោកសឺន-សាន។ គ្រូទាំងពីរនាក់មិនបានឃាត់ដៃព្រះកូណាទេ
បែរជាជំរុញថែម អោយព្រះកូណាស៊ីញេចែកទឹកដីអោយទៅយួន។ បន្ទាប់មកគេក៏
បានឃើញតុរង្វាន់ដ៏ចំលែក គឺលោកហ៊ុយ-គន្ធុលបានឡើងបុណ្យ
ជានាយករដ្ឋាភិបាលចំណែកលោក សឺន-សាន
បានឡើងបុណ្យជាប្រធានរដ្ឋសភានៃគណគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ
។
ឆ្នាំ១៩៥០...
យួនយៀកមិញម្នាក់បានពិឃាតអ្នកតំណាងជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋការបារាំង គឺលោក Jean De Raymond នៅវិមានរដ្ឋាភិបាល។
ក៏ប៉ុន្តែក្នុងអែកសារជាផ្លូវការគេដាក់ថា
គឺកូនចៅលោកសឺង-ង៉ុកថាន់ជាឃាតករ។ ដូច្នេះ គេចង់ធ្វើអោយឃើញថា
បារាំងហើយនិងខ្មែរមើលមុខគ្នាមិនត្រង់។ នៅគ្រប់ប្រការ
យួនជាអ្នកចាំទទួលភោគផល។
ឆ្នាំ១៩៥៤...
ព្រះកូណានរោត្តម-សីហនុបានទទួលអែករាជ្យពេញលេញពីបារាំងពិតមែន ប៉ុន្តែគឺជាអែករាជ្យដែលបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម។
ឆ្មាំ១៩៥៨...
ព្រឹត្តិការណ៍នៃការក្បត់ចំពោះនយោបាយអព្យាក្រឹត្យនិយមរបស់សម្ដេចសីហនុ ពីសំណាក់វរជន សម-សារី និង អុត្តមសេនិយឈួន-ម្ជុលពេជ្រ
ហៅដាបឈួន ដោយមានសេអ៊ីអាអាមេរិកាំងនៅក្រោយខ្នង ជាហេតុអោយសម្ដេចលែងទុកចិត្ត
អាមេរិកាំងអស់រលីង ហើយ “ដកឃ្លា” ពីមហាប្រទេសសេរីនិយមនេះបន្តិចម្តងៗ។ នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃអំពើក្បត់នេះ
សម្ដេចសីហនុបានបញ្ជាអោយពិឃាតបញ្ញាជនជាច្រើនដែលច្រើនតែជាអ្នកស្មោះត្រង់នឹងមហាក្សត្រីកុសុមៈ
មានជាអាទិ មេយុវ័ន ស៊ីសាមុត-សុវណ្ណរី ...។ .
ឆ្នាំ១៩៦០... ព្រះករុណាសុរាម្រិតចូលទិវង្គត។ សម្ដេចសីហនុទុករាជបល្ល័ង្កអោយនៅទំនេរ
ប្រគល់អោយម្តាយក៏មិនព្រម ប្រគល់អោយពិតប្រាកដ ចំណែកខ្លួនលោក
តែងតាំងខ្លួនអែងជាប្រមុខរដ្ឋ ។ ធម្មតាស្តេចគឺជាប្រមុខរដ្ឋទៅហើយ
ប៉ុន្តែបើប្រទេសណាមានស្តេចផង មានប្រមុខរដ្ឋផង
(ដូចប្រទេសខ្មែរក្នុងឆ្នាំ៦០) គឺប្រទេសដែលមានស្តេចពីរ
គឺជាប្រភពនៃទំនាស់អន្តរកប្យ
ពីព្រោះប្រទេសដូច្នេះពុំអាចមានស្ថេរភាពនយោបាយកើតឡើយ។
ឆ្នាំ១៩៦៤... ព្រឹត្តិការណ៍នៃការសំរេចធ្ងន់ធ្ងររបស់សម្ដេច លែងទទួលជំនួយសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកាំង
ដែលជាហេតុជំរុញអោយស្រុកខ្មែរធ្លាក់ចូលក្នុងអន្ទាក់កុម្មុយនិស្តយៀកកុង
ដោយគ្មានថ្ងៃរើបំរះរួច។
ឆ្នាំ១៩៧០... ឆ្នាំនៃប្រទេសខ្មែរ “ស្លរឈាម” ដាច់ខ្យល់ដោយស្តេចអាទិទេពមួយល្បីឈ្មោះដូចទេវតា ទាំងក្នុងប្រទេស
ទាំងលើឆាកអន្តរជាតិ ដួលរលំត្មោល “ដូចគោដឹកសៀង” ដោយគ្មាននរណារុញច្រាន។ “ពួកម៉ាក” របស់លោកនេរុ លោកស៊ូការណូ, លោកជូ-អេនឡាយ, លោកដឺហ្គោល,
លោកទីតូ មកចាញ់ប្រៀប “អែកអុត្តមសេនិយលន់-នល់” អតីតស័ក្តិ៥នៅខេត្តបាត់ដំបង (ពេលបេសកកម្មសាមគ្គី នៃព្រះកូណាសីហនុ)
ដែលជាមេទាហានម្នាក់រាងស្ទុយ ប្រាជ្ញាស្ទក់ ដែលគ្មានតណ្ហាលោភលន់អ្វី ក្រៅពីបំរើស្តេចតែប៉ុណ្ណោះអែង
(!!)។
ក្រោយថ្ងៃ១៨មិនា ប្រសិនបើសម្ដេចសីហនុ
មិនបានរត់ចូលទៅបំរើយៀកកុងទេ ហើយមិនបានពន្យុះទាហានយួន
អោយមកវាយប្រហារស្រុកខ្មែរទេ “អែកអុត្តមអុត្តមសេនិយ” នេះ ប្រហែលជាកាន់អំណាចមិនបានបាន៦ខែផងទេដឹង ? គឺសង្គ្រាមបំផ្លិចបំផ្លាញស្រុកខ្មែរ ពីសំនាក់យួនខាងជើងទេតើ
ដែលចិញ្ចឹមអំណាចរបស់លោកប្រធានាធិបតី លន់-នល់ បានរហូតដល់៥ឆ្នាំ...
មេសា ៧៥... ខែរងកម្ម ឆ្នាំព្រាត់ប្រាស់។
គឺជារជ្ជកាលរបស់ប៉ុលពតដែល ចាប់ផ្តើមឡើង...
ឆ្នាំនៃសេចក្តីស្លាប់របស់ដួងព្រលឹងនៃប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល។
សេចក្តីបញ្ខប់ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់ខាងលើនេះ
ពុំមែនជាចំនារនៃព្រហ្មលិខិតទេ គឺជាចំនាររបស់ជនជាតិយួន (!!)។,
No comments:
Post a Comment