សន្ដិវង្សមហិធរបុរៈ (អង្ករទី២)
យើងឃើញប្រទេសកម្ពុជាចែកជានគរពីរ
ដែលមានស្ដេចពីរសោយរាជ គឺព្រះបាទនរិបតិន្រ្ទវរ្ម័ន
ដែលត្រួតត្រាគ្រប់គ្រងទឹកដីផ្នែកខាងត្បូង និង ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦
ដែលកាន់កាប់ទឹកដី ផ្នែកខាងជើងភ្នំដងរែក។ ទិដ្ឋភាពបែងចែកទឹកដីមួយខាងជើង
មួយខាងត្បូងដោយយកជួរភ្នំដងរែកជាព្រំដែនសីមា
បញ្ជាក់អោយយើងសន្និដ្ឋានបានថា ធាតុដើមនៃនគរហ្វូនន់ និង ចេនឡា ចេនឡាដីគោក
និងចេនឡាលិចទឹក មានការពិបាកជាច្រើន
ក្នុងការរំលាយខ្លួនបញ្ចូលកម្ពុជាតែមួយ។
ទោះបីជាមានការខំប្រឹងប្រែងបង្រួបបង្រួម បង្កបង្កើតអោយមានលក្ខណឯកភាពជាតិ អំពីសំណាក់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ
ដែលធំខ្លាំងពូកែក្លាហានដូចម្ដេចក៏ដោយ។
I.
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ គ.ស១០៨២ - ១១០៧
ព្រះជ័យវរ្ម័នទី៦
ស្ថិតនៅក្នុងរាជវង្សមហិធរបុរៈ ដែលមានទឹកដីនៅក្នុងតំបន់ ជ្រលងភ្នំទន្លេ
ខាងជើងភ្នំដងរែក ដែលជាបច្ចុប្បន្ននគររាជសីមា។ ព្រះអង្គបានធ្វើចំបាំងវាតទឹកដី
យកប្រទេសជិតខាង ដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគខាង ជើងកម្ពុជាឬ
ខាងជើងភ្នំដងរែកមកដាក់ជានគរចំណុះ
បញ្ចូលអោយនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គ។
បើយោងទៅតាមសិលាចារឹកនៅភ្នំរោង និង
តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់លោក ហ្សកកូដេស George Coedes គេអាចដឹងថា
ព្រះបិតាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ឈ្មោះហិរញ្ញវរ្ម័ន
ហើយព្រះមាតាឈ្មោះហិរញ្ញលក្សស្មី។ ព្រះអង្គមានបងប្អូនបង្កើតទាំងអស់បួននាក់
ដែលគេស្គាល់ឈ្មោះតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះ គឺធរនិន្រ្ទវរ្ម័នទី១
និងយុវរាជ។
១. កំលាំងសាសនា
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦
បានប្រកាសតាំងខ្លួនជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរក្នុងគ.ស ១០៨២ ដោយបានទទួលអភិសេក
និងការគាំទ្រពីសំណាក់ព្រាហ្មណ៍ទិវាករ។
ដើម្បីអោយបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ទំលាប់សាសនា ដើម្បីអោយប្រជាពល
រដ្ឋគ្រប់ក្រុមសាសនាសប្បាយពេញចិត្ដ និងគាំទ្រហើយនិងដើម្បីពង្រឹងអំណាចអោយរិតតែខ្លាំងមុតមាំ
ព្រះអង្គបានសាងប្រាសាទជាច្រើន សំរាប់ធ្វើសក្ការៈបូជាថ្វាយចំពោះព្រះសិសូរផង
ចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាផង។
២. ការកសាង
និងស្នាដៃ
ប្រាសាទវត្តភូ
ជាស្នាដៃធំចំបង ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦
ដែលគេចាត់ទុកជាសិល្បៈខ្មែរ លំនាំដើមប្រាសាទនគរវត្ដ។
សព្វថ្ងៃប្រាសាទវត្តភូ ដែលជាប្រាសាទខ្មែរ ស្ថិតនៅលើទឹកដីលាវខាងត្បូង
ក្នុងតំបន់ចំប៉ាសាក់។
គឺជាប្រាសាទមួយដែលបុព្វបុរសខ្មែរបានសាងសង់ផ្នែកនៅលើចង្កេះភ្នំ
ដើម្បីឡើងទៅដល់កន្លែងសក្ការបូជា គេត្រូវឡើងតាមជណ្ដើរយ៉ាងល្អប្រណិត
ប្រវែង ១៤០០ម។ ហើយនូវដើមផ្លូវគេបានជីកបារាយមួយយ៉ាងធំ ដែលមានប្រវែង
៦០០ម x
១៥០ម តាមផ្លូវឡើងទៅប្រាសាទធំដែលចែកចេញជាប្រាំថ្នាក់
គេឃើញមានប្រាសាទតូចធំជាច្រើនផ្សេងទៀត។
៣. សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង
ប៉ុន្ដែព្រះអង្គមិនអាចវាតឥទ្ធិពល និង
ប្រើអំណាចគ្របដន្ដប់ ត្រួតត្រាទៅលើទឹកដីនគរទាំងមូលបានទេ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦
កាន់កាប់បានតែតំបន់ភូមិភាគទឹកដីខ្មែរខាងជើង និងខាងកើតតែប៉ុណ្ណោះ។
ឯភូមិភាគមហានគរ ខេត្ដខ័ណ្ឌនៅទិសខាងលិច និងខាងត្បូង
ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចព្រះមហាក្សត្រពេញច្បាប់ ព្រះបាទនរបតិន្រ្ទវរ្ម័ន។
ដូច្នេះសង្រ្គាមផ្ទៃក្នុងរវាងស្ដេចខ្មែរទាំងពីរព្រះអង្គ មានជាប់ជានិច្ច
ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ។ ឯអសន្ដិសុខ និង វិបត្ដគ្រប់បែបយ៉ាង
នៅតែបោកបក់សោកនាដកម្មមកលើប្រជាជាតិ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ បានសុគតក្នុង
គ.ស១១០៧ ដោយមិនបានសំរេចគោលបំណងកាន់កាប់គ្រប់គ្រង
សោយរាជទឹកដីកម្ពុជាទាំងមូលឡើយ។
II.
ព្រះយុវរាជ គ.ស១១០៧
ដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦
គ្មានព្រះរាជបុត្រ សំរាប់បន្ដរាជ
រាជសម្បត្ដិក៏ត្រូវធ្លាក់មកក្នុងកន្ដាប់ដៃព្រះយុវរាជ ដែលជាប្អូនពៅព្រះអង្គ
គឺព្រាហ្មណ៍ទិវាករ ដែលបានរៀបចំអភិសេក តែងតាំងព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រ
ប្រវត្ដិ ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះ
យើងពុំមានឯសារអ្វីជាច្បាស់លាស់សំរាប់ធ្វើការសិក្សាទេ តែគេអាចដឹងថា
ព្រះអង្គ សោយរាជមិនបានយូរទេ។ ព្រះអង្គត្រូវអស់ព្រះជន្ម ក្នុងឆ្នាំ១១០៧។
III.
ព្រះបាទធរនិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ ១១០៧ - ១១១២
ព្រះបាទយុវរាជគ្មានព្រះរាជបុត្រ
សំរាប់ស្នងរាជបន្ដទេ។ ដូច្នេះរាជសម្បត្ដិត្រូវធ្លាក់
មកលើព្រះបាទធរនិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ ដែលជាបងបង្កើតរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ទី៦
និងព្រះយុវរាជ។
១. បរិយាកាសនៃការឡើងសោយរាជ
កាលនោះព្រះធរនិន្រ្ទវរ្ម័នទី១
នៅសាងផ្នួសជាសង្ឃនៅឡើយ ព្រះអង្គបានដាក់ចិត្ដគំនិតរូបរាងកាយ សំរាប់បូជា
ថ្វាយចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនារួចជាស្រេចដែរ។
ព្រះអង្គត្រូវសឹកលាចាកសិក្ខាបទ មកទទួលព្រះរាជាភិសេក ជាព្រះមហាក្សត្រ។
គឺព្រាហ្មណ៍ទិវាករទៀតដែលបានរៀបចំ ប្រារព្ធធ្វើរាជាភិសេកស្រោចទឹក
តែងតាំងថ្វាយ ព្រះអង្គ តាមលក្ខណប្រពៃនីសាសនា
ដើម្បីអោយបានទៅជាព្រះមហាក្សត្រពេញច្បាប់។
សិលាចារឹកខ្មែរបានកត់ទុកមកថា «ព្រះអង្គមិនដែលប៉ងប្រាថ្នា
ចង់បានរាជបល្ល័ង្គទេ តែដោយសារមនុស្សម្នាច្រើន គ្មានអ្នកការពារ គ្មានទីពំនាក់
បានមកអង្វរករព្រះអង្គ ព្រះអង្គក៏សុខចិត្ដទទួលរាជសម្បត្ដិ តាមសំណូមពរ»។ព្រះអង្គគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិ
ដោយសច្ចៈយុត្ដិធម៌ និងប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច។
ព្រះអង្គគោរពគ្រប់ច្បាប់វិន័យត្រិត្យក្រម
ដែលមាននៅក្នុងសង្គមជាតិ។ ហេតុដូច្នេះហើយទើបបានជាព្រះអង្គសុខចិត្ដរៀបអភិសេកជាមួយនឹងមហេសីព្រះបាទយុវរាជ
ដែលត្រូវជាប្អូន បើតាមសិចារឹក
ដើមឡើយព្រះនាងត្រូវជាមហេសីរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦
បន្ទាប់មកព្រះនាងបានក្លាយជាមហេសីរបស់ព្រះបាទយុវរាជ។ ក្រោ
យដែលព្រះយុវរាជបានចូលទីវង្គត ព្រះមហេសីដដែលនេះ បានក្លាយទៅជាព្រះអគ្គមហេសីរបស់ព្រះបាទធរនិន្រ្ទវរ្ម័នទី១។
២. អវសានជីវិត
ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ
គេសង្កេតពុំឃើញមានឯកភាព ឬការចុះសំរុងស៊ីសង្វាក់គ្នារវាងខ្មែរ នឹងខ្មែរឡើយ។
ការបែកបាក់ទាស់ទែងខ្វែងគំនិតគ្នា ការបែកចែកជាក្រុមបក្សពួកបដិបក្ខ
ក៏កើតមានដែរ ដែលជាហេតុធ្វើអោយយើងដឹងថា មាននាម៉ឺនមន្រ្ដី អ្នកកាន់សាសនាតូចធំ
មិនបានពេញចិត្ដនឹងព្រះមហាក្សត្រទេ។ ឯបុព្វហេតុវិញ
គេពុំអាចដឹងជាមកអំពីអ្វីដែរ។ គេគ្រាន់តែដឹងថាព្រាហ្មណ៍ទិវាករ
ដែលធ្លាប់តែស្មោះត្រង់បំរើព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ព្រះបាទយុវរាជ
រហូតមកដល់ព្រះអង្គចូលសុគត បែរជាក្បត់រួមកំលាំងជាមួយនឹងព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី៦
ទំលាក់និងធ្វើឃាតព្រះអង្គទៅវិញ។
ក្រោយដែលសោយរាជសម្បត្ដិនគរកម្ពុជាបាន៥ឆ្នាំ
ព្រះបានទធរនិន្រ្ទវរ្ម័ន ត្រូវអស់ព្រះជន្មក្នុងគ.ស ១១១២
ដោយព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ធ្វើឃាត។ សិលាចារឹកប្រាសាទជ្រុង
ដែលស្ថិតនៅក្នុងវង្វង់នគរធំ បានបញ្ជាក់ថា មាន ការផ្ទុះអាវុធ
ប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងសាហាវខ្លាំងក្លាអស្ចារ្យ តែក្នុងរយៈពេលមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ
ការផ្ទុះអាវុធក៏ចប់ទៅវិញ។ គឺព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
សំរេចជោគជ័យដណ្ដើមយកបានរាជសម្បត្ដិ ពីព្រះបាទធរនិន្រ្ទវរ្ម័នទី១។
IV.
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ គ.ស. ១១១៣ - ១១៥០
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
បានទទួលព្រះរាជាភិសេកឡើងសោយរាជសម្បត្ដិប្រទេសកម្ពុជា ដោយមានព្រាហ្មណ៍ទិវាករ
ជាអ្នករៀបចំធ្វើជាប្រមុខពីធីបុណ្យព្រះរាជាភិសេក។
១. ព្រះរាជវង្ស
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
ព្រះអង្គជាសមាជិកមួយរូប ក្នុងព្រះរាជវង្សមហិធរបុរៈ ព្រះអង្គត្រូវជាចៅមីង របស់ព្រះ
បាទជ័យវរ្ម័នទី៦។ បិតាព្រះអង្គ ព្រះនាមក្សត្រឥន្រ្ទាទិយា
ត្រូវជាចៅព្រះហិរញ្ញវរ្ម័ន និង ព្រះនាងហិរញ្ញរក្សស្មី និងត្រូវជាក្មួយបង្កើត
របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ព្រះបាទយុវរាជ និងព្រះបាទធរនិន្រ្ទវរ្ម័ន។
ដូច្នេះជីតាព្រះអង្គខាងឳពុក និងជីដូនព្រះអង្គខាងម្ដាយ
សុទ្ធតែជាកូនរបស់ព្រះហិរញ្ញវរ្ម័នទាំងអស់។
២. ការបង្រួបបង្រួមកម្ពុជា
បានឡើងគ្រងរាជសម្បត្ដិកាលណា
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ ក៏រៀបចំចាត់ចែង ធ្វើសឹកសង្គ្រាម វាយប្រយុទ្ធ
បង្ក្រាបនគរចំនុះជិតឆ្ងាយ
ដើម្បីបញ្ចូលទឹកដីនគរកម្ពុជាតូចធំទាំងប៉ុន្មានអោយឯកភាពរួមចូលតែមួយវិញ។
ព្រះអង្គបានយកជ័យជំនះលើកងយោធារបស់ព្រះបាទនរបតិន្រ្ទវរ្ម័ន
ហើយដណ្ដើមយកបានមហានគរ។ ព្រះបាទនរបតិន្ទ្រវរ្ម័ន ដែលជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់
ព្រះអង្គបានអស់ព្រះជន្មក្នុងពេលធ្វើចំបាំងនោះ នៅក្នុង គ.ស. ១១១៣។
ព្រះបានសុរិយវរ្ម័នទី២
បានជ័យជំនះឈ្នះដោយប្រើកំលាំងអាវុធ។ ក្នុងឱកាសជាមួយគ្នានោះ
ព្រះអង្គក៏បានបង្រួបបង្រួមទឹកដីខ្មែរ អោយមកតែមួយវិញដែរ។
កម្ពុជាលែងមានស្ដេចពីរ ហើយមានស្ដេចតែមួយអង្គគត់
ក្នុងការត្រួតត្រាដឹកនាំប្រទេសជាតិ។ ដើម្បីនគរ និងប្រជានុរាស្រ្ដ
ព្រះអង្គខំប្រឹងប្រែងរៀបចំស្រុកទេស ក្នុងគ្រប់វិស័យ។
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ ជាព្រះមហាក្សត្រមួយអង្គដ៏ខ្លាំងពូកែ
ដែលអាចធ្វើសង្គ្រាមប្រយុទ្ទបង្រ្កាបយកជោគជ័យលើសមរភូមិពីរខុសគ្នា
ក្នុងកាលៈទេសៈជាមួយគ្នា លើពួកក្រុមបះបោរក្នុងស្រុក និងលើកកងទ័ពនគរចំប៉ាឈ្លានពាន។
៣. សង្គ្រាមនឹងនគរចំប៉ា
ព្រះមហាក្សត្រនគរចំប៉ា
ដែលសង្កេតឃើញប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែជាប់ដៃ វាយប្រយុទ្ធកាប់សំលាប់ផ្ទៃក្នុង
បានឆ្លៀតឱកាសយ៉ាងល្អកម្ររកមាននេះ
លើកកងទ័ពពលសេនាមកវាយប្រហារដណ្ដើមយកទឹកដីខ្មែរ។ ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ ដោយមានទ័ពចាមនគរវិជ័យរួមកំលាំង
បានលើកទ័ពទៅទប់ទល់ទ័ពចាម វាយប្រហារចូលលុកដល់នគរចំប៉ា
ហើយដណ្ដើមយកបានរាជធានីវិជ័យ នេះជាសេចក្ដីដែលសិលាចារឹកនគរចំប៉ា នៅពោនគរ
បានចារទុកមកជាប្រវត្ដិសាស្រ្ដ។ សិលាចារឹកចំប៉ាដដែល បានបញ្ជាក់ទៀតថា
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ បានតែងតាំងប្អូនថ្លៃព្រះអង្គ ព្រះនាមហរិទេវៈ
ជាឧបរាជសោយរាជនគរចំប៉ាមកក្នុងនគរកម្ពុជា ធ្វើនគរតែមួយដែរ។
មេទ័ពចាម និង ខ្មែរជាច្រើន
ដែលជាជនក្បត់ព្រះអង្គ ឬប្រឆាំងនឹងខ្មែរ
បាននាំគ្នារត់ទៅសុំស្ដេចយួនជ្រោកកោនរស់នៅតុងកឹង។ ប្រទេសយួន
ដែលបានអនុញ្ញាតអោយជនខុសច្បាប់ទាំងនេះជ្រោកកោន យកធ្វើជាជំរុំ
ត្រូវបានព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
វាយប្រហាររបើករបាញបាក់បរាជ័យអស់គ្មានសល់។
ស្ដេចចិនដែលបានស្គាល់នូវថ្វីដៃ
ធ្វើសឹកសង្គ្រាមយ៉ាងក្លាហានអង់អាចអស្ចារ្យរបស់ព្រះអង្គ បានកោដសរសើរ និងផ្ដល់កិត្ដិយសឧដុង្គឧត្ដមដល់ព្រះអង្គ។
អគ្គរាជទូតប្រទេសខាងជើងតែងតែចេញចូលទៅវិញទៅមកជាប្រក្រតី។
៤. ទឹកដីកម្ពុជា
សង្គ្រាម
មិនមែនមានតែជាមួយនឹងនគរចំប៉ាមួយប៉ុណ្ណោះទេ ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
ព្រះអង្គបានធ្វើចំបាំង រហូតដល់នគរមន នៃរដ្ឋហរិបុណជ័យ និងនគរថៃដែលស្ថិតនៅខាងជើងទន្លេមេណាមជិតជាប់នឹងប្រទេសចិន។
ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ ទឹកដីខ្មែរមានទំហំធំទូលំទូលាយណាស់។
ខាងជើងព្រំដែនដីខ្មែរជាប់នឹងប្រទេសចិន
ខាងត្បូងលាតសន្ធឹងទៅដល់សមុទ្រជាប់ជាមួយនគរជ្វា
នៅទិសខាងលិចជាប់នឹងប្រទេសភូមាហើយខាងកើតជាប់ទល់នឹងប្រទេសចាម។
៥. ការកសាង
និង ស្នាដៃ
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
ព្រះអង្គមិនមែនពូកែតែខាងធ្វើសឹកសង្គ្រាមប៉ុណ្ណោះទេ ព្រះអង្គក៏ពូកែឈ្លាសវៃ
ក្នុងការរៀបចំសាងនគរអោយបានសុខសន្ដិភាព និងចំរើនលូតលាស់ដែរ។
ព្រះអង្គខំរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីដោះស្រាយបំបាត់កុំអោយមានការប៉ះទង្គិចគ្នា
ដែលបណ្ដាលអោយមានការប្រះឆាបែកសាមគ្គីភាពក្នុងសង្គមជាតិ។
ដូច្នេះហើយ
ទោះបីជាព្រះអង្គនិយមចូលចិត្ដគោរពបូជាព្រះវិស្ណុ ឬព្រះនរាយន៍ក៏ដោយ
ក៏ព្រះអង្គអនុញ្ញាតសាសនាទាំងបី ព្រះពុទ្ធសាសនា ព្រះសិវៈ និងព្រះវិស្ណុ
មានសិទ្ធិសេរីភាពស្មើដូចគ្នា។ ព្រះអង្គគោរពបូជា និង
ការពារថែរក្សាទំនុកបំរុងសាសនាទាំងបី។
ព្រះអង្គបានបរិច្ចាគផ្ដល់នូវព្រះរាជទ្រព្យ
និងកសាងផ្គត់ផ្គង់កន្លែងសក្ការៈបូជាជាច្រើន។
នគរវត្ដជាស្នាដៃដ៏ធំចំបងអស្ចារ្យ
របស់ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ ដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញរន្ទឺសុះសាយទៅគ្រប់ទិសទី
លើពិភពលោក មិនតែប៉ុណ្ណោះ ប្រាសាទនគរវត្ដ
ក៏ជារូបភាពតំណាងប្រទេសជាតិខ្មែរដែរ។ នគរវត្ដមានកសិណឬគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ
ប្រហែលជា ១៦គ.ម ចំណែកកសិណពិតប្រាកដរបស់ប្រាសាទ មានបណ្ដោយប្រវែង ១៥០០ម x
១៣០០ម លើ២០០ម ផ្លូវធំដើរចូលពីទិសខាងលិចទៅដល់ប្រាសាទកណ្ដាលមានប្រវែង២៥០ម
ឯកំពូលកណ្ដាលខ្ពស់ធំជាងគេបំផុតរបស់នគរវត្ដ មានកំពស់៦៥ម។
នេះយើងមិនរាប់រៀបអំពីរូបចំលាក់យ៉ាងញឹកស្អេក ដែលមានលើផ្ទាំងថ្មផង៘ និង៘
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
បានកសាងប្រាសាទនគរវត្ដ ដើម្បីថ្វាយបូជាដល់ព្រះវិស្ណុ ព្រះអង្គក៏បានទុកស្លាកស្នាម
ព្រះភ័ក្រ្ដរូបរាងកាយព្រះអង្គជាភស្ដុតាងដែរ នៅលើផ្ទាំងសិលានគរវត្ដ
អ្នកស្រាវជ្រាវបរទេសខ្លះមានជំនឿថា បដិមាករព្រះវិស្ណុនៅចំកណ្ដាលកំពូលអង្គរវត្ដ
ជារូបព្រះសុរិយាវរ្ម័នទី២ ហើយព្រះមហាក្សត្រគង់លើរាជបល្ល័ង្គ អមទៅដោយបរិវារ
និងនាម៉ឺនមុខមន្រ្ដី ដែលសិល្បករខ្មែរ
មានឆ្លាក់ជាប់លើជញ្ជាំងថែវខាងត្បូងជាន់ទី២
ក៏ជាព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២ដែរ។
ប្រាសាទបឹងមាលាក៏ជាស្នាដៃរបស់ព្រះអង្គដែរ។
ប្រាសាទបឹងមាលា ដែលមានលំនាំប្រហាក់ប្រហែលនគរវត្ដ ស្ថិតនៅប្រហែល ៤០គ.មខាងកើតនគរធំឬមហានគរ
មានទំហំប្រវែង ១៨១ម x ១៥២ម
ប៉ុន្ដែប្រាសាទនេះគ្មានលក្ខណខ្ពស់លេចចេញត្រដែតដូចនគរវត្ដទេ។
បន្ទាយសំរែត្រូវបានសាងសង់នៅរជ្ជកាលព្រះអង្គដែរ។
ទោះបីជាមិនសូវល្បីល្បាញ ដូចប្រាង្គប្រាសាទឯទៀត
ហើយមានទំហំមិនអស្ចារ្យក៏ដោយ
ក៏គេអាចចាត់ទុកជាស្នាដៃមួយយ៉ាងល្អប្រណិតដែរ។
ប្រាសាទព្រះវិហារនៅលើជួរភ្នំដងរែក
ដែលចាប់ផ្ដើមសង់តាំងពីរជ្ជកាលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១
ត្រូវបានព្រះអង្គសង់បន្ដរហូតដល់ហើយជាស្ថាពរ។
ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី២
បានទុកកេរមរតក នូវទឹកដីធំទូលំទូលាយ នូវប្រាង្គប្រាសាទនគរវត្ដ ដ៏ល្អប្រនិតគ្មានពីរ
និងកិត្យានុភាពខ្មែរជាមហាអំណាចក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអគ្គេយ៍។
ព្រះអង្គបានចូលទីវង្គតក្នុង គ.ស.១១៥០។
No comments:
Post a Comment